Putin’in Oligarkları için Güvenli Bir Sığınak Sunan Akdeniz Cenneti
Rus seçkinleri yaptırımlardan kaçınmanın yeni bir yolunu buldu: tatile gitmek
Haberin orijinali: Melissa Lawford/ The Telegraph
Çeviren: Ayşe Özge Erceiş
Batı’nın Rus oligarklara yönelik yaptırımlarının amacı Vladimir Putin’e Ukrayna’daki savaşı sona erdirmesi için baskı yapmaktı.
Bunun yerine pek çok elit sadece tatile çıktı. Örneğin Roman Abramovich: Chelsea’nin eski sahibinin İstanbul’u ikiye bölen ve Avrupa’yı Asya’dan ayırdığı söylenen su yolu Boğaz’da bir yalı kiraladığı bildiriliyor. Abramovich ayrıca süper yatını da Türkiye’ye taşımış görünüyor.
Bir deniz izleme sitesi olan Vessel Finder’a göre, kendisiyle bağlantılı dört yattan biri olan Solaris şu anda Türkiye’nin Göcek limanında demirli. Komşuları arasında, yaptırım uygulanan bir başka oligark olan Oleg Deripaska ile bağlantılı, helikopter pisti olan 60 metrelik Sputnik de bulunuyor.
İngiltere, ABD ve Avrupa Birliği oligarklara karşı yaptırımlar uygularken ve artık Rus parasından imtina ederken, Türkiye bunu uygulamakta tereddüt etti. Sonuç olarak Türkiye, Batı tarafından dışlanan zengin Ruslar için bir çekim merkezi haline geldi.
Kremlin’in Ukrayna’yı işgalinden bu yana iki ülke arasındaki bağlar daha da güçlendi. Geçtiğimiz yaz Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Putin, ülkeleri arasındaki ticareti 2030 yılına kadar 100 milyar dolara (80 milyar sterlin) çıkarma konusunda anlaştı.
Erdoğan, savaş uzadıkça Moskova ve Brüksel arasında arabulucu rolü oynayabileceğini savunarak Putin ile yakın ilişkilerini sürdürdü.
Ancak Batılı yetkililer Türkiye’nin yaptırımları delmek isteyen Ruslar için bir merkez haline gelmesinden şikayetçi.
Süper yatlar buzdağının sadece görünen kısmı.
Oligarkların nakit parası Türkiye’ye ve Dubai gibi diğer sıcak bölgelere akın etti, çünkü bu yerler Rus parasına hala açık olan son uluslararası cennetlerden bazıları haline geldi.
Pek çok zengin Rus, paralarını kendi ülkelerinin dışında, Kremlin’in ulaşabileceği bir yere yatırmak için yer arıyor.
Eurasia Group danışmanlarından Emre Peker, “Bunun bir kısmının Rusların paralarını yatırabilecekleri güvenli limanlar ve güvenli varlıklar aramasından kaynaklandığı açık,” diyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’na göre, Rusların Türkiye’deki emlak yatırımları 2021'de yaklaşık 5.300 iken geçen yıl 16.300'ün üzerine çıkarak neredeyse üç katına çıktı. Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı Selçuk Argun, “Ukrayna’da savaş başladığından beri giderek daha fazla Rus’un Türkiye’ye geldiğini ve burada kalıcı olarak yaşadığını görüyoruz” diyor.
Türkiye’de 400.000 dolar veya daha fazla yatırım yapan herkesin pasaport almaya hak kazanması pek de zarar verici değil.
Resmi veriler Rusların Türkiye’nin neresine yerleştiğini göstermiyor ancak ayrı rakamlar, yat limanına sahip bir tatil kenti olan Antalya’da alım yapan yabancı alıcıların sayısında %77'lik bir artış olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) göre, Rus vatandaşları tarafından kurulan şirket sayısı sekiz kattan fazla artarak 2021'de 177 iken geçen yıl 1.363'e yükseldi.
Peker, “Geçen yıl Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında Rusya’dan Türkiye’ye tahmini 10 ila 15 milyar dolar girdi,” diyor.
Bu paranın bir kısmı, Türkiye’nin güneyinde 20 milyar dolarlık bir nükleer enerji santrali inşa eden Rus devlet nükleer enerji şirketi Rosatom aracılığıyla geldi.
Ancak Peker şunları da ekliyor: “Oligarkların birçoğunun paralarını Türkiye’ye getirmek için Rus devletinin transferlerine sırtını dayadığı hissi var.”
Argun, Türkiye Merkez Bankası verilerinin 2022 yılında ülkeye yaklaşık 25 milyar dolar değerinde kaynağı belirsiz paranın (resmi kaydı olmayan nakit) girdiğini gösterdiğini söylüyor. Bu yeni bir rekor ve bir önceki yılın toplamının iki katı. Argun, “Bu paranın bir kısmının turistlerin ceplerinde getirdikleri para olduğunu düşünüyoruz, ancak bunun bir rekor olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, bunun bir kısmının Ruslar tarafından getirildiğini de varsayabiliriz” diyor.
Bu akın, muazzam bir enflasyonla boğuşan Türk hükümeti için bir nimet.
Argun, “Ekonomiyi dengelemek için paraya ihtiyaçları var” diyor.
Peker’e göre Rusya ayrıca Türkiye’nin doğal gaz için yapacağı yaklaşık 20 milyar dolarlık ödemeyi de erteledi.
Rus yatırımlarındaki bu artışın ne kadarının yaptırım uygulanan oligarklardan kaynaklandığı net değil. Ancak bu zengin zümrenin kesinlikle bir rolü var.
Kişisel olarak yaptırımlara maruz kalmayan ama yine de yaşam tarzlarını değiştirmek zorunda kalan zengin Ruslardan da başka paralar akıyor.
Rus elitleri için çalışan bir kaynak, “Kendilerini izole ettiler ve Dubai ve Türkiye’ye, Rusların gitmeyi sevdiği bu yerlere gittiler” diyor. “Larry kadar mutlular.”
Batı yaptırımlarının yaşam tarzlarını pek etkilemediğini de ekliyor.
Bir liman çalışanı The New York Times’a yaptığı açıklamada, geçtiğimiz sonbaharda Abramovich’e ait Solaris adlı süperyatın Bodrum’da demirlediğini ve her hafta muazzam miktarda kuşkonmaz teslimatı yapıldığını söyledi.
İş adamı, “Sonunda hala zengin olduğumuza karar verdiler, her şey yoluna girecek,” diyor. “Ve bu onların bakış açısından doğru bir değerlendirme.”
En azından şimdilik. Türkiye’de 14 Mayıs’ta bir genel seçim var ve gözlemciler sonucun önemli olacağını düşünüyor.
Peker, NATO müttefiklerinin Rus parası konusunda Türkiye’yi sıkıştırmaktan kaçındığını çünkü Batı’nın bu konunun seçimlerde bir parlama noktası olmasını istemediğini söylüyor.
Ancak oylamadan sonra İstanbul üzerindeki baskılarını artırmaları muhtemel.
Peker, “Erdoğan yeniden seçilirse, NATO müttefiklerinin Türkiye’yi biraz daha proaktif hale getirecek bir baskı yapmasını beklerim çünkü aksi takdirde yaptırımlara ya da ikincil yaptırımlara maruz kalabilir” diyor.
Mevcut durumda Erdoğan, Kemal Kılıçdaroğlu liderliğindeki Türkiye’nin muhalefet partisini kıl payı geride bırakıyor. Kılıçdaroğlu’nun kazanması halinde oligarklara yönelik bir baskı daha da olası. Peker, “Benim beklentim, Kılıçdaroğlu’nun Türkiye’nin dış ve güvenlik politikalarını Batı’ya yeniden demirlemek isteyeceği, NATO’yu Türkiye’nin güvenlik politikalarının merkezine koyacağı ve AB ve ABD ile ilişkileri hızla geliştirmeye çalışacağı yönünde” diyor.
Peker’e göre muhalefetin liderliğindeki bir Türk hükümeti Batı’nın yaptırımlarına mutlaka katılmaz ama Rusların bu yaptırımları delmesini engelleme konusunda daha ciddi olur.
Türk şirketlerinin Rus özel jetlerinden ve süper yatlarından hizmet almamaları için zaten baskı var.
Peker, “Türkiye’deki bu hizmetler ve ürünlere erişim seçimlerden sonra muhtemelen hızla azalacak” diyor.
Akdeniz’de demirleyen süperyatlar için işler o kadar da kolay olmayabilir.
Haberin orijinali için: https://www.telegraph.co.uk/business/2023/05/09/turkey-erdogan-putin-oligarchs-abramovich/
